Cần lưu ý gì khi điều trị viêm phổi cho trẻ?

Viêm phổi nếu không được điều trị sớm và đúng cách sẽ gây nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

Khi trẻ bị ho, nhiều bậc cha mẹ vội cho trẻ dùng thuốc ho để dứt cơn ho. Trên thực tế, những loại thuốc này có thể có tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm quá liều gây tử vong ở trẻ em dưới 2 tuổi.

1. Ho là gì?

Ho là một phản xạ giúp cơ thể loại bỏ chất nhầy ra khỏi đường thở và bảo vệ phổi. Tùy thuộc vào nguyên nhân, có thể ho khan hoặc ho có đờm. Ho cũng có thể cấp tính (kéo dài dưới hai tuần) hoặc mạn tính (kéo dài hơn bốn tuần).

Điều trị ho sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ho. Hầu hết các cơn ho đều do virus gây ra và sẽ tự khỏi. Các bác sĩ thường không kê đơn thuốc kháng sinh vì thuốc chỉ có tác dụng chống lại vi khuẩn.

Trừ khi cơn ho khiến trẻ không ngủ được, còn không thì không cần dùng đến thuốc ho. Thuốc có thể giúp trẻ ngừng ho nhưng không điều trị nguyên nhân gây ho.

2. Thuốc ho là gì?

Thuốc ho là một loại thuốc với mục đích là ngăn chặn ho (giảm ho) đối với ho khan gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống hoặc giúp ho tăng lên để tống đờm (chất nhầy) ra ngoài (thông qua phản xạ ho).

• Thuốc giảm ho: Không nên dùng thuốc giảm ho cho trẻ em dưới 2 tuổi, trừ khi được chỉ định bởi bác sĩ đã đánh giá lợi ích so với rủi ro. Thuốc giảm ho thông thường bao gồm: Dextromethorphan (giảm ho), codeine hoặc hydrocodone (thuốc giảm ho opioid).
• Thuốc long đờm: Thuốc long đờm như acetylcystein được sử dụng để điều trị ho có đờm bằng cách làm giảm độ dày của chất nhầy, do đó tạo điều kiện cho việc ho ra chất nhầy. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ, nó có thể gây tắc nghẽn đường hô hấp. Do đặc điểm sinh lý của đường thở ở lứa tuổi này, khả năng ho ra chất nhầy có thể bị hạn chế. Vì vậy, không nên dùng các thuốc này cho trẻ em dưới 2 tuổi.
• Thuốc thông mũi: Thuốc thông mũi không nên được sử dụng lâu hơn 7 ngày vì tình trạng tắc nghẽn có thể xảy ra.
• Thuốc kháng histamin: Thuốc kháng histamine có thể an thần hoặc không an thần. Mặc dù không được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em dưới 2 tuổi dưới dạng thuốc OTC; nhưng có thể được chỉ định cho trẻ trên 6 tháng dưới sự giám sát y tế. Quá liều ở trẻ em đã dẫn đến các vấn đề về hô hấp đe dọa tính mạng và trong những trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê và tử vong.

Mặc dù được sử dụng rộng rãi, các thuốc trị ho và cảm lạnh có chứa bất kỳ loại thuốc nào trong số này, hoặc sự kết hợp, không đặc biệt hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng ho ở trẻ em.

Nhiễm cảm lạnh ảnh hưởng khác nhau đến trẻ em và người lớn, do đó các sản phẩm có thể hiệu quả đối với người lớn không nhất thiết phải có tác dụng giống như vậy đối với trẻ em.

Trên thực tế, không khuyến cáo dùng các loại thuốc ho và cảm lạnh không kê đơn cho trẻ em dưới 2 tuổi.

Các phương pháp điều trị ho không dùng thuốc bao gồm uống nhiều nước, đặc biệt là đồ uống ấm để làm dịu cổ họng.

3. Rủi ro của thuốc ho là gì?

Một trong những rủi ro lớn nhất khi dùng thuốc ho cho trẻ em là nguy cơ vô tình dùng quá liều.

Quá liều có thể xảy ra do không đọc nhãn rõ ràng và sử dụng liều lượng không chính xác, cũng như ngộ độc do sử dụng nhiều nhãn hiệu thuốc ho cùng lúc.

Nhiều loại thuốc ho và cảm lạnh có sẵn dưới dạng kết hợp và chứa nhiều thành phần để điều trị các triệu chứng khác như nghẹt mũi, ho và sốt đồng thời. Nếu không cẩn thận, việc sử dụng nhiều loại thuốc này có thể gây ra sự trùng lặp về liều lượng hoặc thuốc và có thể dẫn đến quá liều.

Các rủi ro khác bao gồm: Dùng quá liều thuốc thông mũi và thuốc kháng histamine có thể gây co giật.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) khuyến cáo KHÔNG nên cho trẻ em dưới 2 tuổi uống thuốc ho và cảm lạnh. FDA lưu ý rằng các tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra khi trẻ em dưới hai tuổi được cho dùng các loại thuốc này và những rủi ro này lớn hơn bất kỳ lợi ích tiềm năng nào.

4. Cha mẹ cần làm gì?

Thuốc ho có thể gây nguy hiểm cho trẻ nếu dùng không đúng cách và đúng liều. Để bảo vệ trẻ, hãy làm theo các hướng dẫn an toàn sau:

• Ho và cảm lạnh thường do nhiễm virus nên thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng. Điều quan trọng là làm giảm các triệu chứng. Cho trẻ uống nhiều nước và nghỉ ngơi nhiều hơn. Việc dùng thuốc làm giảm triệu chứng có thể giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn nhưng cần làm theo lời khuyên của bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Thuốc ho đặc biệt khi dùng cho trẻ em, tốt nhất nên được dùng dưới sự giám sát chặt chẽ của dược sĩ hoặc bác sĩ. Nếu cần thiết, có thể cân nhắc dùng thuốc ho và cảm lạnh không kê đơn cho trẻ em từ 6 đến 12 tuổi sau khi tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ và việc điều trị không được kéo dài quá 5 ngày.
• Dùng thuốc theo hướng dẫn trên nhãn hoặc hướng dẫn của bác sĩ. Đọc nhãn thuốc cẩn thận, đồng thời nắm rõ tên và liều lượng của thuốc. Hãy thận trọng về các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc. Nhiều loại thuốc ho và cảm lạnh có chứa một số hoạt chất, nên đọc nhãn cẩn thận hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để hiểu những hoạt chất này và những tương tác thuốc có thể xảy ra với các loại thuốc khác mà trẻ đang dùng. Tránh dùng thuốc có chứa hoạt chất cùng loại để đề phòng quá liều.
• Nếu trẻ gặp bất kỳ triệu chứng hoặc tác dụng phụ nào nghi ngờ có liên quan đến thuốc đã dùng, ví dụ như buồn ngủ bất thường, chướng bụng hoặc bí tiểu cần thông báo ngay cho bác sĩ.
• Không dùng nhiều hơn liều quy định cùng một lúc trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
• Một số loại thuốc ho và cảm lạnh được phân phối vào sữa mẹ và có thể gây phản ứng bất lợi ở trẻ bú mẹ. Thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ nếu đang cho con bú để họ có thể xem xét các lựa chọn khác. Đối với các loại thuốc có chứa codein, do có khả năng gây ra các phản ứng có hại nghiêm trọng, bao gồm quá mức an thần, ức chế hô hấp và tử vong ở trẻ bú mẹ, không nên cho con bú trong khi điều trị bằng codein.
• Tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ nếu các triệu chứng của trẻ không cải thiện sau 2-3 ngày, trở nên trầm trọng hơn hoặc bạn lo lắng về các loại thuốc mà con đang dùng, hoặc có các triệu chứng sau: Sốt ở trẻ dưới 2 tháng tuổi; sốt cao kéo dài hơn ba ngày; khó thở bao gồm thở khò khè, thở nhanh hoặc thở dốc; mất nước cùng với việc không ăn hoặc uống; đau tai liên tục.

Khuyến khích trẻ nghỉ ngơi nhiều, ăn nhiều trái cây và rau quả để tăng cường  miễn dịch và thực hành vệ sinh tay... để phòng ngừa bệnh

Các nguyên nhân khiến trẻ bị viêm phổi tái phát

Viêm phổi là một bệnh hay gặp ở trẻ, nhất là trong mùa lạnh. Đây cũng là nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ nhập viện và gây tử vong.