Nên và không nên khi trẻ bị ho

Khi thời tiết giao mùa, bé thường bị ho, sổ mũi… Làm thế nào để trẻ nhanh bình phục, dứt cơn ho để vui chơi bình thường?

Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong và có thể gây thành dịch.

Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Bordetella pertussis xâm nhập vào đường hô hấp. Bệnh có thể lây qua đường hô hấp thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi của người bệnh khi hắt hơi, ho. Chính vì vậy, bệnh ho gà ở trẻ em rất dễ lây lan khi ở cùng một không gian như trường học, nhà ở...

Gọi là ho gà vì trẻ ho có tiếng rít như tiếng rít của con gà trống khi gần hết tiếng gáy. Vi khuẩn ho gà khi vào đường hô hấp sẽ bám vào các nhung mao của cơ quan này, sinh sản và giải phóng ra độc tố, làm tổn thương nhung mao, gây viêm và hoại tử.

Các tổ chức hoại tử giải phóng ra chất histamin gây kích thích cực độ đường hô hấp dẫn đến xuất hiện những cơ ho dữ dội, kéo dài và không tự kiềm chế được. Đây là một loại ho rất đặc trưng của bệnh ho gà, bởi vì sau khi đã điều trị tiêu diệt hết vi khuẩn ho gà bằng kháng sinh đặc trị, triệu chứng ho vẫn còn dai dẳng trong một thời gian dài do chất histamin vẫn tồn tại trong máu của trẻ bị bệnh.

Tiêm phòng vaccine là cách tốt nhất để phòng tránh bệnh ho gà ở trẻ em. Lúc trẻ được 2 tháng tuổi là thời điểm thích hợp để tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà.

Bệnh ho gà lây lan nhanh

Vi khuẩn vào cơ thể khoảng 2 tuần thì trẻ bắt đầu sốt, ho, hắt hơi, hơi thở ra và vi khuẩn được bắn ra từ đây, người lành hít phải không khí có chứa vi khuẩn sẽ mắc bệnh nếu chưa có kháng thể chống lại chúng. Đặc biệt, trong các giọt nước bọt nhỏ li ti của người bệnh có vô số vi khuẩn ho gà. Nhiều trẻ sơ sinh bị ho gà do lây bệnh từ một người trong gia đình.

Một số trường hợp (ngay cả người lớn) mặc dù đã được tiêm phòng nhưng vẫn có thể mắc bệnh ho gà tuy thể bệnh nhẹ hơn (có thể do lượng kháng thể sinh ra sau tiêm chủng đã bắt đầu giảm) và ít có biến chứng hơn.

Biểu hiện của bệnh

Các triệu chứng của bệnh ho gà thường xuất hiện trong vòng 5-7 ngày sau khi phơi nhiễm, nhưng đôi khi thời kỳ ủ bệnh kéo dài 3 tuần. Bệnh thường khởi phát bởi triệu chứng giống như cảm lạnh, có những cơn ho nhẹ, sau đó trẻ bắt đầu ho nhiều hơn và chảy nước mũi và có thể có sốt nhẹ. Sau 1-2 tuần, bắt đầu ho nhiều hơn.

Không giống như cảm lạnh, ho gà có biểu hiện một loạt các cơn ho liên tục trong nhiều tuần.

Nếu không được phát hiện sớm và điều trị, bệnh trở nên nặng hơn, gây ho nặng hơn, xuất hiện nhiều đờm dãi. Ho kéo dài dẫn tới việc trẻ nôn ọe, không ăn được, mệt mỏi, chảy nước mắt, nước mũi, kiệt sức. Cơn ho dai dẳng khiến cho trẻ đỏ bừng mặt hay tím tái cả người, vì vậy, có thể bị suy hô hấp, tử vong do nghẹt thở.

Cần lưu ý là ở trẻ sơ sinh, ho rất ít xuất hiện hoặc thậm chí không ho nhưng có thể có hiện tượng ngừng thở tạm thời trong một thời gian ngắn. Vì vậy, ho gà là bệnh nguy hiểm nhất đối với trẻ nhỏ. Một nửa số trẻ nhỏ dưới 1 tuổi bị ho gà phải nhập viện.

Tiến triển của bệnh: Những cơn ho có thể xuất hiện liên tục trong ít nhất 10 tuần. Người bệnh thường kiệt sức sau mỗi cơn ho, nhưng sau đó lại trở về dấu hiệu bình thường. Cơn ho thường trở lên phổ biến hơn và nghiêm trọng hơn khi bệnh tiến triển và có thể xuất hiện nhiều hơn về ban đêm.

Bệnh có thể nhẹ hơn (ít nghiêm trọng hơn) và không có tiếng rít điển hình ở trẻ em, thiếu niên và người lớn đã được tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà. Quá trình hồi phục sau ho gà có thể diễn ra chậm. Ho nhẹ hơn và ít hơn. Tuy nhiên, những cơn ho có thể quay lại vì nhiễm trùng hô hấp sau nhiều tháng sau khi mắc bệnh ho gà.

Các biến chứng đáng lo ngại của ho gà

Bệnh ho gà có thể gây biến chứng nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh, trẻ em và có thể có cả người lớn khi chưa có miễn dịch phòng bệnh. Do ho dai dẳng, kéo dài làm cho trẻ bị kiệt sức, nhất là ở trẻ sơ sinh bởi sức đề kháng còn yếu chưa đủ để chống lại bệnh. Bệnh thường gây ra tình trạng thiếu oxy cho cơ thể dẫn tới nhiều biến chứng như suy hô hấp, viêm phổi, thiếu oxy não, viêm não, xuất huyết kết mạc, thậm chí gây tử vong nếu không phát hiện và điều trị sớm, đặc biệt là trẻ sơ sinh.

Thiếu niên và người lớn cũng có thể bị biến chứng do bệnh ho gà. Biến chứng thường ít nghiêm trọng hơn ở những lứa tuổi này, đặc biệt với những người đã được tiêm vắc -xin phòng bệnh ho gà. Biến chứng ở thiếu niên và người lớn thường gây ra bởi bản thân các cơn ho. Viêm phổi là biến chứng cần được lưu ý. Các biến chứng phổ biến nhất của một nghiên cứu khác ở người lớn mắc bệnh ho gà là: Sút cân (33%), mất kiểm soát bàng quang (28%), bất tỉnh (6%), gẫy xương sườn do ho nặng (4%)...

Bệnh ho gà có thể điều trị tại nhà được không?

Tùy vào từng mức độ bệnh cụ thể mà sẽ có những phương pháp điều trị bệnh ho gà cụ thể. Trường hợp trẻ bị ho gà dạng nhẹ, cơn ho ít, ngắn, trẻ vẫn ăn uống bình thường, không bị tím mặt khi ho cha mẹ có thể chăm sóc bé tại nhà. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn, cần đưa bé đến cơ sở y tế để được theo dõi và điều trị kịp thời nhất.

Ngoài ra, để việc điều trị ho gà ở trẻ em hiệu quả cha mẹ cũng cần thực hiện những biện pháp sau: Không để trẻ tiếp xúc với khói bụi, thuốc lá. Để trẻ nghỉ ngơi yên tĩnh, tránh bị kích thích. Nếu trẻ vẫn đang bú mẹ để bé bú bình thường. Đối với trẻ đang ở giai đoạn ăn dặm và trẻ lớn cho trẻ ăn những thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa, ăn từng ít một và chia làm nhiều bữa nhỏ trong ngày. Chú ý vệ sinh thân thể và vệ sinh mũi miệng cho trẻ. Sau mỗi cơn ho, cần dùng khăn mềm sạch thấm nước muối ấm để vệ sinh miệng. Cách ly trẻ với những trẻ khác để tránh lây bệnh.

Phòng và xử trí bệnh ho gà cho trẻ

Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh, nhưng chủ yếu là trẻ em. Trẻ càng nhỏ tuổi bệnh càng dễ diễn biến nặng. Vì vậy bên cạnh việc chủ động phòng ngừa, cha mẹ cần chú ý phát hiện và xử trí đúng cách để tránh biến chứng nguy hiểm cho trẻ.