Hiểu đúng về chứng vàng da trẻ sơ sinh

Thiếu kiến thức về chứng vàng da khiến một số phụ huynh quá lo lắng, số khác lại dửng dưng khiến trẻ bị những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

Vàng da xảy ra ở thời điểm nào?

Vàng da khi nào xảy ra là điều mà nhiều bậc cha mẹ băn khoăn thường hỏi. Có hai loại vàng da, trong đó:

- Vàng da sinh lý

Gặp ở trẻ đủ tháng, sức khỏe bình thường thì vàng da được coi là sinh lý.

Các biểu hiện thường xảy ra từ ngày thứ 3 sau sinh và tự hết trong vòng 7 - 10 ngày.

Với triệu chứng vàng da ở mức độ nhẹ, vàng chanh (chỉ vàng da vùng cổ, mặt, ngực và vùng bụng phía trên rốn). Vàng da đơn thuần, không kèm theo các triệu chứng bất thường khác như: Thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, li bì…

- Vàng da bệnh lý

Với đặc điểm vàng da xuất hiện sớm, vàng da tiến triển nhanh, mức độ vàng nhiều và thường kèm các triệu chứng bệnh lý khác. Những ngày đầu sau sinh là "thời điểm vàng" để bố mẹ theo dõi tình trạng vàng da ở trẻ.

Những biểu hiện vàng da bệnh lý là:

• Bé vàng da đậm (vàng nghệ) xuất hiện sớm, trong vòng 1 - 2 ngày sau sinh;
• Vàng da xuất hiện ở mặt, mắt và còn lan đến bụng, cánh tay, chân;
• Không hết vàng da sau 2 tuần với trẻ sinh đủ tháng và 3 tuần đối với trẻ non tháng;
• Vàng da kết hợp các triệu chứng bất thường khác như: Bỏ bú, nôn trớ, sốt, khóc nhiều, li bì, có cơn ngừng thở, phân bạc màu…

Vàng da bệnh lý thường hay gặp ở trẻ sinh non, đặc biệt trẻ sinh non dưới 35 tuần tuổi thai. Tuy nhiên, một số trẻ em vàng da nhiều nhưng không có các biểu hiện kèm theo.

‎Vàng da sơ sinh có thể ở mức độ nhẹ, nhưng cũng có khi tiến triển nặng thành vàng da bệnh lý. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có nguy cơ để lại biến chứng nhiễm độc thần kinh và có thể trẻ sẽ bị tử vong.

Cách phát hiện vàng da ở trẻ sơ sinh

- Cha mẹ cần quan sát da trẻ hàng ngày, đặc biệt trong vòng hai tuần đầu sau sinh. Thông thường cần nhìn, quan sát ở nơi có ánh sáng tự nhiên, vì nếu quan sát dưới ánh sáng đèn thì tình trạng vàng da có thể nặng hơn hoặc nếu thiếu ánh sáng thì không thể phát hiện được vàng da.

- Nếu nghi ngờ cần dùng tay ấn nhẹ lên da từ 2 - 5 giây ở ngực, bụng, đùi, cẳng chân, bàn chân của trẻ. Sau đó thả tay khỏi vùng da đó, nếu có màu vàng thì khả năng trẻ bị vàng da. Cần quan sát vị trí vàng da, vì thường sẽ xuất hiện từ mặt đến trên rốn, đến đùi, đến cẳng chân (tay), đến bàn chân.

- Mức độ vàng da có thể từ nhẹ, vừa đến rõ đậm. Tuy nhiên, để xác định chính xác vàng da, cần có sự tư vấn của bác sĩ Nhi khoa và một số trường hợp cần phải làm các xét nghiệm để chẩn đoán.

- Dấu hiệu trẻ cần đi khám là khi vàng da xuất hiện sớm trước 48 giờ sau sinh. Tình trạng vàng toàn thân, vàng cả lòng bàn tay và bàn chân hoặc vàng da kéo dài trên 1 tuần đối với trẻ đủ tháng, trên 2 tuần với trẻ thiếu tháng. Hoặc trẻ bị vàng da kèm các dấu hiệu bất thường khác như: bú ít, co giật, sốt, phân bạc màu…

Ngoài ra, nếu cha mẹ không yên tâm khi trẻ bị vàng da, thì nên đưa trẻ tới cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn cụ thể.

Lời khuyên thầy thuốc

Để phòng bệnh vàng da sơ sinh, tốt nhất nên cho trẻ bú sữa mẹ đầy đủ, trẻ bú sớm trong 90 phút đầu và bú đủ từ 8 - 12 cữ mỗi ngày, để đảm bảo trẻ không bị mất nước, giúp cơ thể đào thải Bilirubin nhanh hơn.

Trẻ cần nằm ở phòng có đầy đủ ánh sáng để dễ dàng quan sát và phát hiện sớm các trường hợp vàng da. Không nằm trong buồng tối liên tục, quan sát màu da trẻ dưới ánh sáng mặt trời mỗi ngày.

Tắm nắng cho trẻ rất quan trọng, vì có thể giúp trẻ bị vàng da nhẹ mau hết hơn, nhưng không thể điều trị kịp các trường hợp vàng da sơ sinh nặng. Đối với các trẻ mới vàng da nhẹ thì có thể tắm nắng ấm mỗi sáng, nhưng nếu trẻ đã vàng da nhiều, cần nhanh chóng đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.